Rada Osiedla Nad Nerem

Odkrycia archeologiczne w dolinie Neru

Schyłkowy paleolit (X tysiąclecie p.n.e. – IX tysiąclecie p.n.e.) – stopniowo postępujące ocieplenie i ponowne ochłodzenie klimatu. Pojawiają się zespoły typu witowskiego, które szybko zanikają wobec ostrych warunków klimatycznych Dryasu III. W Polsce środkowej znika zupełnie szata roślinna. Najstarsze znaleziska wiązane z omawianym okresem pochodzą z Łaskowic.

Mezolit (VIII tysiąclecie p.n.e. – V tysiąclecie p.n.e.) to początek holocenu związany z ponowną poprawą klimatu. Z obszaru Łodzi większość wiadomości jakie po sobie pozostawili mezolityczni wędrowcy stanowią wytwory krzemienne znajdowane w miejscach zakładanych krótkotrwałych obozowisk. Odnotowano ślady osadnictwa tej epoki na w głównie w Rudzie Pabianickiej.

Neolit (schyłek V tysiąclecia p.n.e. – ok. 1800/1700 p.n.e.) to pojawienie się gospodarki o charakterze rolniczo-hodowlanym. W okresie tym zapoczątkowane zostały przemiany gospodarcze – głównie za sprawą przyswojenia umiejętności uprawy roślin oraz hodowli zwierząt. Podobnie jak ma to miejsce w przypadku kultur mezolitycznych, w neolicie ślady społeczności ludzkich w pobliżu naszego osiedla znane są z odkryć przypadkowych. Jak dotąd żadne ze stanowisk, a znane są one m.in. z okolic Rudy Pabianickiej, nie doczekało się systematycznych badań wykopaliskowych.

Epoka brązu (1800/1700 p.n.e. – 650 p.n.e.). Dolina Neru tego okresu stanowi nadal obszar penetrowany przez niewielkie grupy ludzkie, których ślady są z rzadka odnotowywane. Pierwsze okresy nowej epoki, nie charakteryzują się jeszcze powszechnym użytkowaniem surowca brązowego. Ważny, długotrwały ośrodek wykrystalizował się w okolicach Łaskowic. Ślady osiedla założonego w początkach II okresu epoki brązu zlokalizowano u stóp współczesnego wysypiska śmieci. Stąd pochodzą m.in. ułamki naczynia zdobionego na brzuścu plastycznymi guzami, obwiedzionymi dodatkowo półkolistymi żłobkami. Osadnictwo z tego samego czasu odnotowane zostało przede wszystkim w Łaskowicach oraz Lublinku. W późniejszym okresie (1500 – 650 p.n.e.) niemal każdy odcinek doliny rzecznej Neru nosi ślady osadnictwa związanego z nowym ugrupowaniem kulturowym – kulturą łużycką, która kultywowała nowy rytuał pogrzebowy, ciałopalenie. Z obszaru nad Nerem i Dobrzynką, znanych jest kilkadziesiąt punktów osadniczych. Początkowy okres przypadający na środkowa epokę brązu (1500–1300 p.n.e.) nosi nieprzypadkowo nazwę „faza łódzka”, a to za sprawą dużej ilości stanowisk zgrupowanych wokół Łodzi. Założono wówczas wiele stanowisk, z których na uwagę zasługuje cmentarzysko w Gorzewie. Odkryto tu szereg grobowców zbudowanych w formie kamiennej skrzyni, zawierających wieloosobnikowe, poddane kremacji pochówki. Około roku 1000 p.n.e. zakładano duże osady, które funkcjonowały przez długie odcinki czasu. Pierwszy raz w dziejach naszych okolic mamy do czynienie ze śladami obróbki surowca z brązu. Resztki form odlewniczych znaleziono w Gorzewie oraz w pobliżu ujścia Dobrzynki do Neru. Znaleziono także resztki bryłek żużla brązowego powstałego w trakcie wytopu oraz gotowe wyroby – szydła, szpile oraz sierp. Powstaje szereg unikatowych form naczyń – amfory, wazy, silnie profilowane kubki, misy oraz czerpaki. Rozkwit osadnictwa trwa do końca epoki brązu, kiedy to na skutek niekorzystnych zmian klimatycznych, przeżywa ono wyraźne załamanie.

Wczesna epoka żelaza (650 p.n.e. – 100 p.n.e.)
Następuje ponowne ożywienie osadnictwa kultury łużyckiej. Z początku tej epoki pochodzi duże cmentarzysko z Rudy Pabianickiej, które dostarczyło pierwszych obszaru naszej pradziejowej okolicy wyrobów żelaznych – szpil, naszyjników, naramienników, bransolet, noży oraz sierpów. W dalszym ciągu duże znaczenie posiada surowiec brązowy. Pozostałości osad tego okresu rejestrujemy głównie w dolinie Neru w okolicach lotniska na Lublinku oraz w Gorzewie. Około 400 p.n.e. na ten obszar nasunęły się grupy ludności pochodzenia północnego związane z Pomorzem Wschodnim. Dysponujemy szeregiem śladów po założonych wówczas cmentarzyskach – w Łaskowicach (dwukrotnie), Chocianowicach oraz Lublinku. Charakterystycznymi formami pochówków są tu duże grobowce zbudowane z płyt kamiennych – tzw. groby skrzynkowe oraz urny nakryte dużym naczyniem – tzw. groby kloszowe. Niepowtarzalna jest także forma części wytworów ceramicznych użytych jako popielnice. Są to tzw. popielnice twarzowe, na których w formie plastycznej odwzorowywano zarysy twarzy zmarłych osób. Jedyna, jak dotąd, odkryta osada z omawianego okresu czasu zlokalizowana została na obszarze Grupowej Oczyszczalni Ścieków.

Późna epoka żelaza (100 p.n.e. – 2 poł. VI w.)

późny okres lateński (100 p.n.e. – przełom er) – pojawienie się nowego ugrupowania, które po raz pierwszy jest notowane w źródłach pisanych (pod nazwą Związku Lugijskiego) reprezentującego kulturę przeworską. wczesny okres wpływów rzymskich (przełom er – ok. 180 r. n.e.) – znane są głównie cmentarzyska, które użytkowane były także w okresie następnym. Bardzo wyraźne są wpływy Cesarstwa Rzymskiego w stylistyce użytkowanych przedmiotów, liczne są także importy z obszaru imperium. Dowody osadnictwa czytelne są w dorzeczu Neru. późny okres wpływów rzymskich (ok. 180 n.e. – ok. 350 n.e.) – na pierwszy plan wysuwa się odkrycie bogato wyposażonego grobu kobiecego z Retkini. Zabytki stąd pochodzące stanowią dowód wielkiej zamożności jaką osiągnęły społeczności tu zamieszkujące.



okres wędrówek ludów (ok. 350 n.e. – II poł. VI w.) – początki osadnictwa słowiańskiego. Natężenie osadnictwa na naszym obszarze wyraźnie ulega osłabieniu, aż do jego wyludnienia, co związane jest z uczestnictwem lokalnych społeczności w wielkiej migracji, która w konsekwencji zakończona została upadkiem zachodniej partii Cesarstwa Rzymskiego. Rejestrowane są pojedyncze znaleziska odpowiadające omawianemu okresowi. Dolina Neru w tzw. okresie rolniczym.

Wczesne średniowiecze
okres plemienny (II poł.VI w. – poł. X w.)
Początki osadnictwa słowiańskiego a następnie rozwój osad – przede wszystkim nieobronnych – i cmentarzysk z przewagą obrządku ciałopalnego. Stanowisko osadnicze z omawianego okresu czasu odkryte zostało w Łaskowicach.

okres wczesnopaństwowy (poł. X w. – koniec XIII w.)
okres formowania się państwa polskiego. Kolejny etap osadnictwa słowiańskiego rejestrowanego w materiałach archeologicznych z naszego obszaru posiada stosunkowo późną, bo dopiero wczesnopaństwową metrykę. Dysponujemy jedynie fragmentarycznie wykopaliskowo rozpoznanym stanowiskiem osadniczym z Chocianowic datowanym na XI–XIII wiek. Ponadto zarejestrowano niewielką ilość znalezisk o zbliżonej chronologii z kolejnych punktów n.in. Gorzewa. Duży procent znalezisk stanowią monety, lecz ich rola w odtwarzaniu sieci osadniczej jest stosunkowo niewielka.

okres państwowości
okres ten obejmuje istnienie Kasztelanii Chropy oraz jej przejście na własność kapituły krakowskiej (XI w.)